Οι τίγρεις στη λογοτεχνία για έφηβους και δύο τίγρεις για μικρότερα παιδιά

Το 1789 ο ζωγράφος και ποιητής Γούιλιαμ Μπλέηκ ζωγραφίζει και εκδίδει τη συλλογή ποιημάτων του Τα τραγούδια της αθωότητας και το 1794 Τα τραγούδια της εμπειρίας. Και στις δυο αυτές εκδόσεις ο Μπλέηκ είναι ίσως ο πρώτος που προσαρμόζει τις εικόνες στο κείμενο έτσι ώστε να δημιουργούν ένα ενιαίο αποτέλεσμα που απολαμβάνει ο αναγνώστης στη σελίδα. Μπορούμε να πούμε πως είναι τα πρώτα βιβλία με εικόνες (picture books) που εκδίδονται. Στα Τραγούδια της εμπειρίας περιλαμβάνεται και το περίφημο ποίημα Τίγρη Τίγρη που είναι η πρώτη λογοτεχνική περιγραφή αυτού του μεγαλόπρεπου ζώου που θα την ακολουθήσουν πολλές άλλες

 Μια άλλη απεικόνιση της τίγρης του William Blake σε εικονογράφηση των Alice και Martin Provensen στο βιβλίο της Nancy Willard, A visit to William Blake's Inn, Voyager books

To 1894 ο Ράντγιαρντ Κίπλινγκ στο Βιβλίο της ζούγκλας δημιουργεί τον κακό, ραδιούργο τίγρη Σιρ Χαν που ζει στη ζούγκλες της Ινδίας και που είναι ο φόβος και ο τρόμος τόσο στο χωριό που συνορεύει με τη ζούγκλα αλλά και για τα ίδια τα ζώα που κατοικούν εκεί. Ο Μόγλης θα καταφέρει να σκοτώσει τον Σιρ Χαν, παίρνει το τομάρι του, το φοράει και τραγουδάει ένα τραγούδι γεμάτο θλίψη αλλά και περηφάνεια, γεμάτο αμφιβολία και σιγουριά.

Δάνεισέ μου τη γούνα σου, Σιρ Χαν. Δάνεισέ μου το ραβδωτό, γκρίζο τομάρι σου να πάω στο βράχο των συμβουλίων, Μα τον ταύρο που μ' εξαγόρασε, είχα δώσει κάποτε μια υπόσχεση – μια μικρή υπόσχεση. Για να την κρατήσω το μόνο που χρειάζομαι είναι η γούνα σου. Με το μαχαίρι – το μαχαίρι που χρησιμοποιούν οι άνθρωποι το μαχαίρι του κυνηγού, θα σκύψω να πάρω το δώρο μου. Νερά του Γουαϊαναγκούνγκα, είστε μάρτυρες, ο Σιρ Χαν μου δίνει το τομάρι του απ' την αγάπη που τρέφει για μένα.[...] Χορεύω πάνω στο τομάρι του Σιρ Χαν μα η καρδιά μου είναι βαριά. Το στόμα μου είναι πληγωμένο από τις πέτρες που μου 'ριξαν στο χωριό, μα η καρδιά μου είναι ανάλαφρη γιατί επιστρέφω επιτέλους στη Ζούγκλα. Γιατί; Αυτά τα δύο πράγματα παλεύουν μέσα μου όπως τα φίδια παλεύουν την άνοιξη. Δάκρυα τρέχουν απ' τα μάτια μου, κι όμως εγώ γελώ. Γιατί; Έχω δυο Μόγληδες μέσα μου, μα το τομάρι του Σιρ Χαν βρίσκεται κάτω απ' τα πόδια μου. Τώρα όλη η Ζούγκλα γνωρίζει ότι εγώ σκότωσα τον Σιρ Χαν. Προσέξτε, προσέξτε καλά, Λύκοι! Αχά! Η καρδιά μου είναι βαριά απ' όλα όσα δεν καταλαβαίνει. Απόσπασμα από το τραγούδι του Μόγλη από το διήγημα Tα αδέρφια του Μόγλη του Ράντγιαρντ Κίπλινγκ στο Βιβλίο της ζούγκλας, μτφ. Χρυσόστομος Λογοθέτης, εικ. Christian Broutin, Ερευνητές

Το 1963 η Άλκη Ζέη δημιουργεί τη δική της τίγρη, αυτή τη φορά βαλσαμωμένη και τοποθετημένη μέσα σε μια βιτρίνα που έχει όμως τη δύναμη ακόμη να μαγνητίζει και να κρατάει μυστικά.

... Μια φορά κι έναν καιρό, ζούσε στο δάσος ένα καπλάνι (αυτό που είναι στη βιτρίνα) κι είχε ένα μαύρο μάτι κι ένα ολογάλανο. Έτσι είχε γεννηθεί. Τη μια μέρα, είχε ανοιχτό το γαλάζιο μάτι και το μαύρο κοιμότανε, την άλλη έβλεπε με το μαύρο και το γαλάζιο έμενε κλειστό.
Σαν έβλεπε με το γαλάζιο μάτι, ήτανε ήμερο, σα γάτα, τριγύριζε ανάμεσα στους ανθρώπους, τους βοηθούσε κι έπαιζε με τα παιδιά και τα ζωάκια στο δάσος. Όταν όμως άνοιγε το μαύρο μάτι, γινόταν άγριο, χαλούσε τις δουλειές των ανθρώπων και τα ζωάκια έτρεχαν να κρυφτούνε στις τρύπες τους, σαν το άκουγαν να περνά. Ο Νίκος μας διηγείται ένα σωρό περιπέτειες του καπλανιού κι όχι μόνο σε μας, αλλά και στα άλλα παιδιά, όταν πηγαίνουμε στην εξοχή το καλοκαίρι.

Άλκη Ζέη, Το καπλάνι της βιτρίνας, Μεταίχμιο

To 1968 μια τίγρη χτυπάει το κουδούνι του σπιτιού της Σοφίας και η Judith Kerr ζωγραφίζει μια πιο παιδική τίγρη που παρόλα αυτά εισβάλει στο σαλόνι και πίνει όλο το τσάι και τρώει όλα τα φαγητά.

Judith Kerr, Η τίγρη που ήρθε επίσκεψη, Παπαδόπουλος

Δέκα χρόνια αργότερα ο γερμανός εικονογράφος και συγγραφέας Janosch μας γνωρίζει δύο αχώριστους φίλους: τον Αρκούδο και το μικρό Τίγρη. Ο μικρός Τίγρης σέρνει πάντα μαζί του ένα τιγροπαπάκι!

Janosch, Το σπίτι των ονείρων μας, Άγκυρα

 Σκηνή από την ομώνυμη ταινία, 2012

To 2001 ο Γιαν Μαρτέλ γράφει το φιλοσοφικό μυθιστόρημα Η ζωή του Πι, όπου ο δεκαεξάχρονος Πι από την Ινδία, μετακομίζει με την οικογένειά του στον Καναδά, μεταφέροντας μαζί και τον ζωολογικό τους κήπο. Κατά τη διάρκεια μιας τρομερής καταιγίδας, όμως, το πλοίο βυθίζεται και ο Πι σώζεται από θαύμα. Θα επιβιώσει ναυαγός στον Ειρηνικό ωκεανό, πάνω σε μία βάρκα, 227 ημέρες κάτω από αντίξοες συνθήκες, με μοναδική συντροφιά τον Ρίτσαρντ Πάρκερ, μια τρομακτική τίγρη της Βεγγάλης.

To 2014 η Ελένη Κατσαμά μας συστήνει τη Τζουν τη δική της λογοτεχνική εκδοχή τίγρης που ξεκινάει με τους πρώτους στίχους του Γούλιαμ Μπλέηκ για να κάνουν κύκλο οι λέξεις και να γυρίσουμε εκεί που αρχίσαμε μέσα στη ζούγκλα με μια τίγρη – φωτιά να μας φωνάζει γι' αυτό που αναζητούμε.

Αχ, Τζουν, να μπορούσες να το σκάσεις λίγο από τη ζούγκλα σου και να έρθεις εδώ μαζί μου, να σταθείς πλάι μου, να περπατάμε μαζί, δεν θα τολμούσε κανείς να με πει Λεωφορείο, ούτε γκάβακα, ούτε αγόρι, ποτέ των ποτών.

Κι έτσι όπως γύρισα να την κοιτάξω είδα κάτι που δεν είχα προσέξει μέχρι εκείνη τη στιγμή. Η Τζουν ήταν χτυπημένη. Σήκωνε το πόδι της, όχι για να κάνει ένα βήμα μέσα στη ζούγκλα, αλλά γιατί ήταν πληγωμένη. Πλησίασα και κοίταξα καλύτερα. Είδα καθαρά μερικές κηλίδες αίμα κολλημένες στα φυλλώματα.

Ελένη Κατσαμά, Γορίλλας στο φεγγάρι, Πατάκης

Υ.Γ. Σήμερα οι τίγρεις της Βεγγάλης κινδυνεύουν με εξαφάνιση

βιβλία για τίγρεις