Ένα κουτί: Ένα μικρό παιδί το περιεργάζεται. Είναι μεγάλο ή μικρό; Είναι ανοιχτό ή κλειστό; Είναι χαρτονένιο ή τσίγκινο; Τι έχει μέσα; Η προσπάθειά του να το ανοίξει. Το χαρτονένιο κουτί έχει μια χαραμάδα που ίσα χωράει τα μικρά του δάχτυλα να μπουν ανάμεσα, να τραβήξουν, να σκίσουν. Το τσίγκινο κουτί δεν ανοίγει. Καθώς πέφτει κάτω παράγει ήχο. 

Τα κουτιά της παιδικής μας ηλικίας είναι τα πρώτα μας παιχνίδια, ύστερα αποθηκεύουν τα παιχνίδια μας, μεγαλώνοντας γίνονται το υλικό των κατασκευών μας και αργότερα συμβολίζουν τη θέση μας «μέσα ή έξω από το κουτί», αλλά και τον τρόπο σκέψης μας. Τέλος γίνονται ο χώρος για να φυλάξουμε ό,τι πολύτιμο ονειρευτήκαμε, επιθυμήσαμε και ζήσαμε.  

Ο Μαξ ανοίγει το κουτί και Φσσς! Η νύχτα γλιστρά μέσα και η μέρα ορμά έξω.

Louise Greig, Το κουτί της νύχτας, εικ. Ashling Lindsay, Διόπτρα, 2018

Εμείς πότε είμαστε μέσα (και θέλουμε να βγούμε έξω) και πότε είμαστε κλεισμένοι απέξω (και το μόνο που σκεφτόμαστε είναι πώς θα μπούμε μέσα).
Μέσα από το κουτί, συχνά, κάποια χαραμάδα μας αφήνει να έχουμε μια αποσπασματική εικόνα του τοπίου.

Ώσπου δεν άντεξε. Έβγαλε το κλειδάκι που είχε περασμένο στον λαιμό της, το ’βαλε στην κλειδαριά, το γύρισε κι άνοιξε το χρυσό, σκαλιστό καπάκι.
Μια χαραμάδα το άνοιξε. Μισή χαραμάδα. Πώς χώρεσαν και βγήκαν από κει μέσα τόσα πολλά;

Μαρία Αγγελίδου, Ο μύθος της Πανδώρας – ο αέρας, από τη συλλογή Ταξίδια στη Μυθολογία – αρχή του κόσμου, εικ. Ίρις Σαμαρτζή, Παπαδόπουλος, 2016

Έξω από το κουτί μπορούμε να φανταζόμαστε το εσωτερικό του, του προσδίδουμε ιδιότητες και χαρακτηριστικά που επιθυμούμε.

Μαρί Λεονάρ, Τιμπιλί – το μικρό αγόρι που δεν ήθελε να πάει σχολείο, εικ. Αντρέ Πριζέν, Κάστωρ, 1997

Η έννοια του κουτιού μεταμορφώνεται σε πολλές λέξεις. Γίνεται κιβώτιο, κασέλα, σεντούκι, μπαούλο, σπιρτόκουτο, κάψουλα, κυψέλη, κασετίνα, πυξίδα. Μπορεί να γίνει βαλίτσα ή συρτάρι.

Ένα κουτί ορίζει έναν χώρο.

Κι οι τρεις τους κάθισαν στα κουτιά τους, είδαν ένα κιρκινέζι και δυο σύννεφα που είχαν χάσει τον δρόμο!

Linda Sarah, Φίλοι στον λόφο, εικ. Benji Davies, Ίκαρος, 2016

Μέσα του μπορούμε να αποθηκεύσουμε κάτι. Να το γεμίσουμε. Να φυλάξουμε κάτι με αγάπη.

…της είχε στείλει δώρο για τα πρώτα της γενέθλια ένα αυγό θαλάσσιας χελώνας μέσα σ’ ένα τενεκεδένιο κουτί από κέικ και μαζί ένα κουτί γεμάτο σαλιγκάρια με ζωγραφισμένα καβούκια…

Roland Chambers, Νέλλη, Αναζητώντας τον Κάπτεν Πίμποντι, Καλειδοσκόπιο

Να το χρησιμοποιήσουμε για να τακτοποιήσουμε ή να ταξινομήσουμε όσα μαζεύουμε στους περιπάτους μας στο δάσος, ή όταν περπατάμε δίπλα στη θάλασσα το χειμώνα. Τα εισιτήρια, τις κάρτες, τα φυλλάδια από ένα ταξίδι. Τα δώρα-εκπλήξεις μέσα στις σοκολάτες. Ακατάστατα μας αποδιοργανώνουν. Μέσα στα κουτιά με τις ετικέτες τους μας βοηθούν να θυμόμαστε.

Ashild Kanstad Johnsen, Tibois fait son musée, Editions Rue du Monde, 2010

Σ' ένα κουτί μπορούμε να περιορίσουμε ή να περιφράξουμε κάτι. Πολλές φορές την ίδια τη ζωή μας μέσα στις μεγάλες πόλεις.

Όταν ακόμη μια βραδιά, βγήκε το φεγγαράκι,
στην πόλη πάλι βρέθηκε, νύχτα, το ελαφάκι,
μπροστά σε πόρτες σφαλιστές, σε σπίτια αμπαρωμένα,
παραθυρόφυλλα κλειστά, παράθυρα σβησμένα.

Ροδούλα Παππά, Μια φορά κι έναν καιρό ένα ελαφάκι, εικ. Célia Chauffrey, Νεφέλη, 2018

Στα κουτιά μπορούμε να κρύψουμε και να ανακαλύψουμε. Ξετυλίγοντας, τραβώντας, στρίβοντας, ξεδιπλώνοντας. Όλες οι κινήσεις έχουν τη σημασία τους και ο χρόνος που χρειάζονται κάνει την έκπληξη ακόμη μεγαλύτερη.

Έτσι μια μέρα, παρακούοντας τα «όχι και τα μη», άνοιξε κρυφά το παλιό σεντούκι. Μέσα του βρήκε ένα δεύτερο σεντούκι πιο μικρό. Και μέσα σ’ αυτό ένα τρίτο. Σεντούκι μέσα στο σεντούκι, το τελευταίο πια ήταν μικρούλι σαν σπιρτόκουτο. Καθόλου όμως δεν απογοητεύθηκε ο Μανόλης, αφού είχε ακουστά ότι όσο πιο μικροί οι θησαυροί, τόσο πιο πολύτιμοι είναι.

Χρήστος Μπουλώτης, Ιστορίες για περίεργα παιδιά, εικ. Βασίλης Παπατσαρούχας, Ελληνικά Γράμματα, 2009

Ένα κουτί γίνεται ένα αντικείμενο για να παίξουμε ή να φανταστούμε. Μπορούμε να του ανοίξουμε παράθυρα και γίνεται σπίτι, μπορούμε να μπούμε μέσα και να γίνει αυτοκίνητο, πλοίο ή τρένο. 

Το σεντούκι όμως ήταν μαγικό και άρχισε να πετάει!

Επτά παραμύθια μια ιστορία – Ένα ταξίδι στον μαγικό κόσμο του Χανς Κρίστιαν Άντερσεν, διασκευή Γιώργος Νανούρης, εικ. Φίλιππος Φωτιάδης, Μάρτης, 2017

Τα κουτιά ζητούν από εμάς πολλές φορές να επιλέξουμε. Να διαλέξουμε το σωστό κουτί που κρύβει τη σωστή απάντηση και ανοίγει το δρόμο για το αντικείμενο του πόθου μας.

 εικόνα: Victorian illustrated Shakspeare archive 

Η χαρούμενη σκηνή είναι η εκλογή του μνηστήρα ανάμεσα σε τρία μικρά κουτιά στον Έμπορο της Βενετίας. Η όμορφη και συνετή Πόρσια δεσμεύεται από την επιθυμία του πατέρα της να πάρει για άντρα της μεταξύ των υποψηφίων εκείνον ο οποίος θα διαλέξει το σωστό κουτί από τα τρία που θα παρουσιαστούν. Τα τρία κουτιά είναι από χρυσάφι, από ασήμι κι από μολύβι. Το σωστό είναι αυτό που έχει κρυμμένο μέσα το πορτρέτο της.

Sigmund Freud, Το μοτίβο της εκλογής των μικρών κουτιών, μτφ. Πάνου Αλούπη, Άγρα, 1997

Τα κουτιά είναι δώρα που συχνά αλλάζουν τη ζωή μας, όπως τη ζωή του μικρού Βασίλι Καντίνσκυ, όταν η θεία του του χαρίζει το πρώτο του μικρό ξύλινο κουτί ζωγραφικής. «"Κάθε μικρός ρώσος πρέπει να εκτιμάει την τέχνη", είπε η θεία του και έδειξε στο Βάσια το σωστό τρόπο να αναμειγνύει τα χρώματα».

Barb Rosenstock, The noisy paint box – The colours and sounds of Kandinsky’s abstract art, εικ. Mary GrandPre,  Knopf Books for Young Readers, 2014

Και όπως λέει και το αίνιγμα: Έχω ένα κουτί, έχω μέσα κατιτί, άμα χαθεί το κατιτί, τι το θέλω το κουτί;
Το μυαλό μας είναι ένα κουτί που κρατάει τις αναμνήσεις μας

Τότε σκάει μέσα μου μια ξεχασμένη μνήμη:
Όταν ήμασταν μικροί είχανε κυκλοφορήσει , με μεγάλη επιτυχία, τα μικρά φορητά τρανζιστοράκια. Εμείς, παιδιά, δεν είχαμε λεφτά να αγοράσουμε κάτι τέτοιο –ούτε στ’ όνειρό μας- και πιάναμε έναν τζίτζικα, τον κλείναμε σ’ ένα σπιρτόκουτο και λέγαμε:
«Έχω ράδιο, έχω ράδιο!»

Γιώργος Σκαμπαρδώνης, Ο κύριος cricket ίπταται, από τη συλλογή διηγημάτων Νοέμβριος, Πατάκης, 2014

Τα κουτιά στα χέρια των παιδιών μεταμορφώνονται: Μπορούν να γίνονται βιβλιοθήκες.

Jane Yolen, What to do with a box, εικ. Chris Sheban, Creative Editions, 2016