Λαβύρινθοι

Μπορεί να είναι απλοί, όπως τα παιδικά παιχνίδια που σου ζητάνε να βρείς τη διαδρομή από ένα σημείο σε ένα άλλο. Μπορεί όμως να γίνουν και πολύπλοκοι όπως ένα δωμάτιο με καθρέφτες. Μπορεί να μας ψυχαγωγήσουν μέσα σ’ ένα πάρκο-λαβύρινθο αλλά και να απεικονίσουν τα μονοπάτια του μυαλού μας στις πιο δύσκολες διαδρομές του.
Είναι οι λαβύρινθοι. Λαβύρινθοι πραγματικοί, φανταστικοί ή συμβολικοί.

Μέσα στα αδιέξοδά τους μπορούμε να μείνουμε χαμένοι για πάντα νοσταλγώντας τη ζωή έξω από τα «τείχη»:

Ο Μινώταυρος
γέρασε
μακριά από τους δικούς του
κι από την πατρίδα του.
Πάει να βρει
τη Σφίγγα,
τους μονόκερους
και τους λύγκες
που του λένε
είναι πια αργά,
κλείσαμε τα τείχη...

Robert Desnos, απόσπασμα από τον «Μινώταυρο» στο βιβλίο του Philippe Mignon Λαβύρινθοι.

Κρύβουν αδιέξοδα, λάθος διαδρομές, παίζουν με την ικανότητα μας να θυμόμαστε και να οργανώνουμε τις κινήσεις μας:

...Στο φως από τη χλωμή αχτίδα που έβγαζε το ραβδί του μάγου, το μάτι του Φρόντο έπιανε σκάλες και καμάρες κι άλλους διαδρόμους και τούνελ, που ανηφόριζαν ή κατηφόριζαν απότομα ή ανοίγονταν αδειανά και μαύρα κι απ’ τις δυο πλευρές. Ήταν πολύ μπερδεμένα, δίχως καμιά ελπίδα να τα κρατήσεις στη μνήμη σου...

Από τον Άρχοντα των δαχτυλιδιών, Η συντροφιά του δαχτυλιδιού, κεφ. Ταξίδι στο σκοτάδι.

Μέσα στο λαβύρινθο η τύχη μπορεί να παίξει καθοριστικό ρόλο:

...Βρισκόμασταν σε μια διασταύρωση όπου κατέληγαν δύο δρόμοι, κι οι δύο σκοτεινοί και στενοί. Ποιον έπρεπε να πάρουμε; Ήταν δύσκολο ν’ αποφασίσουμε. Ωστόσο ο θείος μου δεν ήθελε να φανεί διστακτικός ούτε σε μένα ούτε στον οδηγό, διάλεξε την ανατολική σήραγγα και σε λίγο χωθήκαμε μέσα κι οι τρεις.
Έτσι κι αλλιώς, θα μπορούσαμε να διστάζουμε επ’ άπειρον μπροστά σε τούτη τη διχάλα, γιατί δεν υπήρχε καμιά ένδειξη που να μας κάνει να διαλέξουμε έναν από τους δύο δρόμους• έπρεπε να το αφήσουμε εντελώς στην τύχη...

Ιουλίου Βερν, Ταξίδι στο κέντρο της γης, Ποταμός

Η απόκοσμη ατμόσφαιρά τους μπορεί να μας παραπλανήσει και να μας κάνει να νιώσουμε ασφαλείς, έστω και πρόσκαιρα:

...Μετά από ένα κοφτό σφύριγμα, ο Χάρι με τον Σέντρικ μπήκαν στο λαβύρινθο. Οι ψηλοί θάμνοι έριχναν μαύρες σκιές στο μονοπάτι και μόλις μπήκαν μέσα, είτε επειδή ήταν τόσο ψηλοί και πυκνοί οι θάμνοι, είτε επειδή ήταν μαγεμένοι, έπεαψε ν’ ακούγεται η βουή του πλήθους. Ο Χάρι ένιωσε σαν να βρισκόταν μέσα στο νερό. (..) Ο Χάρι επιτάχυνε το βήμα του. Το μονοπάτι που είχε διαλέξει ήταν τελείως έρημο. Έστριψε δεξιά και προχώρησε γρήγορα, κρατώντας το ραβδί ψηλά για να βλέπει όσο το δυνατόν πιο μακριά. (...)
Αποφάσισε να ακολουθήσει την αριστερή διακλάδωση και σε πρώτη ευκαιρία να στρίψει δεξιά. Κι αυτό το μονοπάτι ήταν έρημο. Όταν έφτασε λοιπόν σε μιαν άλλη διακλάδωση και έστριψε δεξιά, βρήκε το δρόμο του ελεύθερο. Απορούσε πώς δεν είχε αντιμετωπίσει κανένα εμπόδιο μέχρι εκείνη τη στιγμή. Σαν να τον παραπλανούσε ο λαβύρινθος μ’ ένα ψεύτικο αίσθημα ασφάλειας...

Τζόαν Ρόουλιγκ, Ο Χάρι Πότερ και το κύπελλο της φωτιάς, κεφ. Ο τρίτος άθλος, Ψυχογιός.

Αλλά ξέρουμε πάντα μέσα μας πως ο λαβύρινθος είναι μια παγίδα:

...Είχε αρχίσει την πλήρη της εξερεύνηση στον Λαβύρινθο. Όλο το φθινόπωρο περνούσε πολλές ημέρες περπατώντας σ’ εκείνους τους ατελείωτους διαδρόμους, κι ακόμα υπήρχαν περιοχές που δεν είχε πάει ποτέ. Ακολουθώντας το απέραντο, παράλογο δίκτυο διαδρόμων, ένιωθες κούραση τα πόδια κόβονταν και το μυαλό βαριόταν να υπολογίζει συνεχώς τις στροφές και τις διασταυρώσεις που προηγήθηκαν κι αυτές που έπονται. Οι δρόμοι ήταν υπέροχοι, κατασκευασμένοι μέσα στον συμπαγή βράχο, υπόγεια, λες και επρόκειτο για δρόμους κάποιας μεγάλης πόλης αλλά είχαν φτιαχτεί για να κουράζουν και να συγχύζουν το μυαλό του θνητού που θα τους περπατούσε, και ακόμα κι η ιέρειά τους καταλάβαινε ότι, στο κάτω κάτω, δεν ήταν τίποτε περισσότερο από μια μεγάλη παγίδα...

Ούρσουλα Λε Γκεν, Οι τάφοι του Ατουάν, Τρίτων.

και πως όταν καταφέρνουμε να βγούμε απ’ αυτόν πάντα ένα μέρος του εαυτού μας θα μένει πάντα μαζί μ’ αυτούς που έχασαν το δρόμο:

...Όταν η πόρτα του «λαβύρινθου» άνοιξε, μέσα από εκείνο το μυστηριώδες ασανσέρ ανάμεσα στο χώρο και το χρόνο, για πρώτη φορά δε βγήκαν νεαροί εξερευνητές ένδοξα ζαλισμένοι από το δέος, αλλά φοβισμένοι πιτσιρικάδες. Είχαν φύγει τρεις και επέστρεψαν δύο. Και καθένας από αυτούς που ξαναγύριζαν δεν επέστρεφε τελείως, επειδή ένα μέρος τους εαυτού του είχε παραμείνει στη σπηλιά του τυφλού τίγρη, μαζί με τη φίλη του που έχασε το δρόμο..

Φερνάντο Σαβατέρ, Ο μεγάλος λαβύρινθος, Ελληνικά Γράμματα

O μόνος τρόπος να βγούμε από το λαβύρινθο είναι να πιστέψουμε στην Αριάδνη και να πάρουμε από το χέρι της το μίτο που μας προσφέρει.