βιβλία που ξεχωρίσαμε το 2013
Από τα βιβλία που διαβάσαμε στη διάρκεια του χρόνου ξεχωρίσαμε...
Το 2013 ήταν μια χρονιά που η συνεργασία μας με τους εκδότες άνθησε. Πολλά βιβλία έφτασαν στα χέρια μας και είχαμε την ευκαιρία να ενημερωθούμε καλύτερα για την εκδοτική παραγωγή της χρονιάς. Έτσι πιστεύουμε πως οι φετινές επιλογές μας είναι πιο αντιπροσωπευτικές του συνόλου των βιβλίων για παιδιά και έφηβους που κυκλοφόρησαν αυτή τη χρονιά.
Στις εικονογραφημένες ιστορίες είχαμε αυθεντικές προτάσεις εικονογράφησης (Θυμωμένη μπετονιέρα – εικ. Κώστας Μακρόπουλος, Ο Αταξίδευτος – εικ. Έλενα Ζουρνατζή) από νέους έλληνες εικονογράφους αλλά και δείγματα παιδικών βιβλίων από έλληνες συγγραφείς για πολύ μικρά παιδιά όπου ο λόγος ήταν γεμάτος ζεστασιά χωρίς να γίνεται φλύαρος (Μαρία Παπαγιάννη – Την άλλη φορά θα νικήσεις εσύ, Ιωάννα Γιαννακοπούλου – Ο σκαντζόχοιρος που ξέχασε να φοβηθεί). Από ξένους δημιουργούς το ελληνικό κοινό συνέχισε τη γνωριμία του με τον εφευρετικό Oliver Jeffers - επιλέξαμε για φέτος το βιβλίο του Αυτό το ελάφι είναι δικό μου, που μαζί με το Αυτό δεν είναι το καπέλο μου, του Jon Klassen σηματοδοτούν την έκδοση βιβλίων όπου τα παιδιά καλούνται να τοποθετηθούν για ζητήματα όπως του τι είναι δικό μου, τι γίνεται αν πάρω κάτι που δεν είναι δικό μου και να οδηγηθούν μόνα τους σε συμπεράσματα και εκδοχές του τέλους.
Η χρονιά έκλεισε χωρίς κάποια αξιόλογη εκδοτική πρόταση για κόμικς, με μόνη εξαίρεση την προσπάθεια των εκδόσεων Πατάκη για μεταφορά σε graphic novel κλασικών έργων της λογοτεχνίας για παιδιά. Είναι μια κατηγορία βιβλίων που είναι πολύ σημαντική για την ανάπτυξη των αναγνωστικών ικανοτήτων των παιδιών αλλά και που συνδυάζει με τρόπο συναρπαστικό για τα παιδιά, κείμενο και εικόνα.
Από τους έλληνες συγγραφείς, η Λώρη Κέζα με την Υπόθεση Laurus μπήκε δυναμικά στο χώρο του μυθιστορήματος για παιδιά μεγαλύτερων ηλικιών προσφέροντάς μας ένα βιβλίο με δυνατή πλοκή αλλά και προβληματισμό ιδιαίτερο και πρωτότυπο που δεν συναντάμε συχνά σε έλληνες συγγραφείς λογοτεχνίας για παιδιά. Το ίδιο ισχύει και για το Το παραμύθι της τετράγωνης λογικής του Χρίστου Παπαδόπουλου. Ο Σάκης Σερέφας με το καινούργιο του βιβλίο Δρόμο παίρνω δρόμο αφήνω, μας εξέπληξε πάλι με το υλικό που επιλέγει για να πλέξει ιστορίες και για τους αφηγηματικούς τρόπους που προτείνει, αν και εδώ έμοιαζε μερικές φορές να χάνει τα χαλικάκια που έριχνε στο δρόμο για να μην ξεστρατίσει.
Η Στέλλα Κάσδαγλη με το εφηβικό Ήθελα μόνο να χωρέσω, κάνει μια ειλικρινή και συγκινητική κατάθεση που όμως έχει και όλα τα στοιχεία ενός καλού εφηβικού μυθιστορήματος.
Στις μεταφράσεις ξένων συγγραφεών, το εκδοτικό γεγονός της χρονιάς ήταν η έκδοση των τεσσάρων πρώτων βιβλίων της οικογένειας «Μούμιν» της Τόβε Γιάνσον. Ιστορίες που έχουν κάτι να πουν σε κάθε μέλος της οικογένειας για τη χαρά, τη γαλήνη, την τρυφερότητα αλλά και τις φουρτούνες της οικογενειακής ζωής. Είχαμε επίσης τη χαρά να γνωρίσουμε ένα αχτύπητο δίδυμο τον «Ρίκο» και τον «Όσκαρ» μια σειρά με εξαιρετικούς χαρακτήρες, συναρπαστική πλοκή και σεβασμό στα παιδιά – έμπειρους αναγνώστες.
Τέλος, στα βιβλία γνώσεων, καλωσορίζουμε στα ελληνικά το βιβλίο Στο σπίτι μας, της Isabel Martins, ένα από τα ωραιότερα βιβλία της περασμένης χρονιάς, που με ένα ιδιαίτερο τρόπο αναδεικνύει τους αριθμούς, το μέτρημα και τις πιο ασυνήθιστες πράξεις ως ένα συστατικό της καθημερινής μας ζωής. Χαιρόμαστε που γνωρίσαμε τον «Νικηφόρο» που μας ξενάγησε με το δικό του τρόπο στα κυκλαδικά αγάλματα του Μουσείου Κυκλαδικής Τέχνης αλλά και στα συναισθήματα. Η συνέχεια της αφήγησης της Ιστορίας με το δικό της ιδιαίτερο τρόπο από τη Μαρία Αγγελίδου μας έδωσε και φέτος σταθερά δείγματα του ύφους της με τις Ιστορίες που τις είπε ο δρόμος και τις Ιστορίες που τις είπε η αγορά.
Το βιβλίο που θα σε κάνει να αγαπήσεις τα βιβλία έχει τόσο ευρηματικό στήσιμο που ήδη είναι το βιβλίο που τα παιδιά ανυπομονούν να ξεφυλλίσουν. Τέλος, το βιβλίο Τι φταίει για την κρίση μπαμπά; ήταν ένα πολύ ενδιαφέρον εγχείρημα να αναλυθούν με σαφήνεια και κυρίως απλά λόγια η δεξιά και αριστερή οπτική για την οικονομική κρίση. Ένα βιβλίο για την πολιτική για μικρά αλλά και μεγάλα παιδιά που θα ήταν ευχής έργο να φτάσει στις τάξεις των σχολείων όχι για να πάρουμε θέσεις αλλά για να μάθουμε να εκθέτουμε τα επιχειρήματά μας και να συναντιόμαστε με τους άλλους ακόμη κι αν κατοικούν όπως οι δυο μπαμπάδες της ιστορίας σε δυο αντίθετους κόσμους.
Η προσωπική μας εκτίμηση είναι πως το 2013 ακούστηκαν λιγότερες ιδέες για την ανάγνωση και την ανάγκη να φτιάξουμε αναγνώστες. Τα καλά κείμενα είχαν λιγότερες πιθανότητες να φτάσουν στα παιδιά και στα σχολεία, αποδεικνύοντας πως τα προγράμματα φιλαναγνωσίας είχαν πολύ λίγο ριζώσει τόσο στις πρακτικές των εκπαιδευτικών αλλά και σε σχέση με τις ανάγκες των παιδιών.
Την ίδια στιγμή οι βιβλιοθήκες μοιάζουν να περνούν μια καλή εποχή με τα προγράμματα που υποστηρίζονται από το Future Library. Μένει να αποδειχτεί αν μπορούν να βρεθούν τρόποι να συντηρηθεί μακροπρόθεσμα το δίκτυο των βιβλιοθηκών που τώρα χτίζεται.
Σε τέτοιους καιρούς είναι που πρέπει να συνεχίζεις τη δουλειά σου:
«Ήσυχα, αδιάκοπα, προσεκτικά, μία μία τελείωναν τις χιλιάδες δουλειές που είχαν. Τα χιλιάδες πραγματάκια που αποτελούσαν τον κόσμο τους. Ήταν ένας κόσμος κλειστός, τέλειος, που δεν του έλειπε τίποτα. Σαν χάρτης χωρίς άσπρους λεκέδες ανεξερεύνητων τόπων, σαν χάρτης ενός τόπου κατοικημένου απ' άκρη σ' άκρη» (Τόβε Γιάνσον, Θαλασσινό ταξίδι, Πατάκης)
Ο κόσμος της ανάγνωσης, ένας κόσμος κλειστός και μαζί ανοιχτός, ένας χώρος παντού κατοικημένος και ταυτόχρονα συνεχώς ανεξερεύνητος.
Ένας κόσμος που είναι ιδανικός όταν κατοικείται από αναγνώστες!
επιλογή βιβλίων: Ειρήνη Βοκοτοπούλου